Inleiding
Volgende week krijgt mijn zoon zijn eerste ‘Covid-prik’. Het lijkt misschien logisch om als kinderarts je kinderen tegen Covid-19 te laten vaccineren, maar dat is het niet noodzakelijk. Ik ben in de eerste plaats mama van 3 kinderen van 9, bijna 5 en bijna 1 jaar oud. Om te beslissen of ik mijn kinderen laat vaccineren, wil ik me net zoals iedereen goed informeren over de kennis die er momenteel is over het verloop van Covid-19 infecties bij kinderen enerzijds en over de vaccinatie van jonge kinderen anderzijds. Ik merk dat veel ouders in mijn omgeving dezelfde vragen hebben. Daarom probeer ik deze informatie op een rij te zetten.
Vooral sinds de vierde golf van deze pandemie merken we dat het virus veel meer circuleert bij jonge kinderen. In de lagere scholen werd dan ook een merkbaar hogere incidentie van Covid-19 infecties gezien. Enerzijds worden kinderen gemakkelijker besmet en spelen ze zelf ook een grotere rol in de verspreiding van het virus dan in het begin van de pandemie. Anderzijds weten we dat het ziekteverloop bij kinderen mild is en de kans op hospitalisatie klein. Toch is er een klein deel van de kinderen dat wel een ernstig ziekteverloop kent en gehospitaliseerd moet worden (0,61% volgens het Europees centrum voor ziektepreventie en -bestrijding ECDC) en sommigen belanden zelfs op intensieve zorgen. Vooral kinderen met onderliggende medische problemen (diabetes, obesitas, longproblemen of hartaandoeningen) lopen meer risico op hospitalisatie en complicaties, al hadden de meeste gehospitaliseerde kinderen tussen 5 en 12 jaar in ons land geen onderliggend medisch lijden. In België zijn tot op heden minder dan 5 overlijdens gemeld bij kinderen onder de 12 jaar als gevolg van Covid-19.
Het vaccin voor kinderen
De firma Pfizer heeft een mRNA Covid-19 vaccin ontwikkeld voor kinderen van 5 tot 12 jaar oud. Het bevat een dosis van 10µg, wat een derde is van de dosis van het Pfizer vaccin dat aan volwassenen wordt toegediend, nl 30µg. In de New England Journal of Medicine1, een van de meest toonaangevende medische tijdschriften wereldwijd, verscheen een grote studie over Covid-19 vaccinatie bij kinderen van 5 tot 12 jaar oud. In deze studie werden 2 Pfizer vaccins van 10µg toegediend met 21 dagen tijd tussen de 2 toedieningen.
De bijwerkingen die met deze dosis van het vaccin werden gerapporteerd, waren kortdurend en zelflimiterend. Het betrof voornamelijk roodheid en zwelling op de plaats van de vaccinatie (respectievelijk 15-19% en 10-15%), zeldzaam ook koorts en koude rillingen (respectievelijk 3-7% en 10-15%) en nog zeldzamer zwelling van de lymfeklieren (<1%). Er werden geen ernstige bijwerkingen gemeld. Volgens deze studie is het vaccin dus veilig voor kinderen tussen 5 en 12 jaar.
Vanuit de USA hebben we ondertussen meer gegevens op populatieniveau. Tegen eind december 2021 kregen daar reeds 5 miljoen kinderen tussen 5 en 12 jaar een eerste Pfizer vaccin tegen Covid-19 en 2 miljoen daarvan kreeg zelfs al een tweede dosis. Na 7 miljoen vaccinaties werden 7 kinderen beschreven die na de vaccinatie myocarditis (een ontsteking van de hartspier) doormaakten (0,000001%). Het waren allen milde gevallen en de kinderen recupereerden goed. Zoals in de leeftijdsgroepen boven de 12 jaar is het risico op het ontwikkelen van een ernstig verloop dus veel kleiner na vaccinatie dan bij het doormaken van een Covid-19 infectie zelf.
Kinderen vaccineren
Directe voordelen van het vaccineren van kinderen zijn bescherming tegen ernstige ziekte, ziekenhuisopname en ernstige of langdurige complicaties. Gezien deze complicaties ook zonder vaccinatie maar zeer zelden voorkomen bij kinderen, kan ik me voorstellen dat dit argument voor veel ouders niet voldoende is om hun kinderen te laten vaccineren. De indirecte voordelen zijn wat mij betreft veel groter voor de kinderen. De kans op overdracht van het virus zowel in de thuisomgeving als op school wordt na vaccinatie minder groot. Voor kwetsbare personen in de directe omgeving van het kind kan dat van levensbelang zijn.
Door ervoor te zorgen dat zo veel mogelijk kinderen gevaccineerd worden, kunnen we hopelijk vermijden dat scholen gesloten worden, kinderen onnodig in quarantaine moeten of jeugdactiviteiten (sport, hobby, jeugdbeweging, …) afgelast worden. De last van de sluiting van scholen en terugkerende langdurige quarantaine periodes voor kinderen en hun ouders zijn niet alleen economisch een probleem, maar zijn bovendien een enorm zware belasting voor de ouders, gezinnen en verzorgers. Ze zijn nefast voor kinderen in kwetsbare gezinnen en hebben een impact op het mentaal welzijn van de kinderen. En dan hebben we het nog niet over de groeiende leerachterstand in deze leeftijdsgroep.
Ondertussen is ook in ons land Omikron de dominante variant geworden. Wachten om kinderen te vaccineren met een aangepast Covid-19 vaccin heeft weinig zin gezien we kinderen in dat geval wellicht pas eind 2022 kunnen vaccineren en de Omikron variant ondertussen vrij spel krijgt. Men schat dat sinds het begin van de pandemie ongeveer de helft van de kinderen in het lager onderwijs reeds een Covid-19 infectie heeft doorgemaakt. Bij hen verwachten we een zeer goede immuunrespons na vaccinatie met het huidig vaccin. Ook voor de Omikron variant lijkt het zo te zijn dat vaccinatie beter beschermt tegen ziekte en de overdracht van het virus, zelfs bij kinderen die reeds een besmetting met een andere Covid-19 variant doormaakten.
Retrospectieve analyses tonen aan dat de vierde golf van besmettingen in België nauwelijks aanwezig zou geweest zijn, indien voldoende kinderen (meer dan 80%) tussen 5 en 12 jaar reeds gevaccineerd waren. Voorspellingen tonen aan dat een toekomstige golf grotendeels kan vermeden worden als voldoende kinderen gevaccineerd worden en uiteraard zo veel mogelijk volwassenen (meer dan 90%) volledig gevaccineerd zijn, inclusief de booster prik. Het vaccineren van kinderen van 5 tot 12 jaar zou de transmissie van Covid-19 in de hele bevolking kunnen reduceren. Meer nog, zonder effectieve Covid-19 vaccinatie bij kinderen, kan deze leeftijdsgroep mogelijks de bron voor nieuwe varianten worden. Hoe meer besmettingen er zijn in die leeftijdsgroep, hoe meer kans immers op mutaties van het virus en dit kan leiden tot nieuwe varianten.
Van het Pfizer vaccin is aangetoond bij kinderen van 5 tot 12 jaar dat het veilig is en vermoedelijk 90% bescherming biedt tegen een Covid-19 infectie. Op dit moment wordt door de Hoge Gezondheidsraad Covid-19 vaccinatie aanbevolen voor kinderen met onderliggende ziekten en kinderen die in contact komen met mensen die onderliggende risicofactoren hebben. Voor alle kinderen vanaf 5 jaar wordt vaccinatie door de overheid gratis aangeboden. Voorlopig zijn er nog geen gegevens over booster vaccinatie bij kinderen onder de 12 jaar. Ook de duur van de immuunrespons en de bescherming na vaccinatie bij kinderen is tot op heden nog niet gekend. Het is dus mogelijk dat ook kinderen meer dan twee vaccins nodig zullen hebben. Lange termijn bijwerkingen van het vaccin kennen we op dit moment uiteraard nog niet, maar klinische studies over andere vaccins tonen aan dat de kans hierop zeer klein is.
Mijn opinie
De combinatie van de directe en indirecte voordelen samen met het feit dat aangetoond is dat het Pfizer vaccin veilig is, is voor mij voldoende overtuigend om mijn kinderen te laten vaccineren. Als we daarmee quarantaine periodes en de misschien maar minieme kans op een ernstige infectie kunnen vermijden, dan is het voor mijn kinderen de moeite waard. Ze hebben al meer dan genoeg kostbare schooltijd, voetbal, dansles, jeugdbeweging en verjaardagsfeestjes moeten missen.
We moeten er evenwel alles aan doen opdat de vaccinatie van kinderen zo kindvriendelijk mogelijk verloopt: in kindvriendelijke ruimtes, met inenting door mensen die voldoende ervaring hebben met kinderen, en zonder kinderen of ouders onder druk te zetten. We moeten inzetten op angst- en pijnreductie bij kinderen met alle tools die ter beschikking zijn en dat zijn er heel wat. In ideale omstandigheden wordt de vaccinatie voor het kind een belevenis waarvan de prik zelf een bijzaak wordt, zoals we dat ook voor andere vaccinaties bij kinderen doen.
Om de Covid-19 pandemie onder controle te krijgen is vaccineren alleen echter niet voldoende. Een combinatie van beslissingen van de overheid, acties en hulpmiddelen blijft noodzakelijk. Mondmaskers gebruiken, afstand houden, contacten beperken en het afnemen van (zelf)testen blijven voorlopig even belangrijk.
Het is met mijn betoog niet de bedoeling om mensen te overtuigen, maar ik vind het belangrijk dat ouders voldoende ingelicht zijn vooraleer ze een beslissing nemen over de vaccinatie van hun kind.
Referentie
1 https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2116298
A Covid-19 vaccination regimen consisting of two 10-μg doses of BNT162b2 administered 21 days apart was found to be safe, immunogenic, and efficacious in children 5 to 11 years of age.